शेर्पा भाषा किन सिक्ने ?

हिजो नेपाललाई विश्वमा चिनाउने शेर्पाहरु आज आफ्नै अस्तित्व नै गुमाइ रहेका छन् । दुःखको कुरा के छ भने आजकाल शेर्पाहरुलाई विश्वमै चिनीएको छ भने त्यहि शेर्पाहरुको चिनारी भाषा नै विनाश हुदै गइरहेको छ । अझ दुःखको कुरा त हाम्रो युवापिढीहरु आफ्नो भाषा बोल्नुमा त्यति रुचि राख्दैनन् । यसले गर्दा हाम्रो भाषा छिटै विनाश पो हुने होकी भन्ने डर छ । यसै कुरालाई मनन गरेर हामीले We Are Sherpa Website खोल्ने निर्णय गर्यौ । तर पनि कतिले भन्नु हुन्छ होला (Why to learn Sherpa Language ?) शेर्पा भाषा किन सिक्ने ? शेर्पा भाषा सिकेर के गर्ने ? शेर्पा भाषा सिकेर काम त पाइदैन ! शेर्पा भाषा सिकेर खान पाइदैन । किन शेर्पा भाषा सिक्ने भन्ने यी तिता शब्दहरु हामीले थोरै मात्र नसुनेको पनि होइनौ । यस्ता तीता शब्दहरु सुन्दा मुटु अतिनै चिसिएर आउँछ । माया लाग्छ, दुःख पनि लाग्छ ।

खुशीको कुरा चै के छ भने अरु जाति र विदेशीहरुले शेर्पाहरुलाई मन पराउँछन् । शेर्पाहरुको संस्कार र संस्कृतिलाइ मन पराउछन् चासो राख्छन् । कतिपयले त शेर्पा भाषामा रुचि राखेर अध्ययन गरेका पनि छन । नेपाल भ्रमणमा आउनु हुने ८० प्रतिशत पर्यटकहरु शेर्पा गाउँमा घुम्न जान्छन् । उनीहरु प्रायले केही शेर्पा कुराहरु सिकीरहेका हुन्छन र सिकेर जान्छन् । जस्तै :

In English In Roman In Nepali In Tibetan
Hello Tashi delek टाशी देलेग བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས།
How are You ? thang bu? थङ्बु ? ཐང་པུ།
I’m fine. lase  thang bu rang लसे थङ्बु रङ । ལ་སེ་ཐང་པུ་རང་།
What is your name? chhen la khang shyi? छेनला खाङ श्यी ? མཚན་ལ་ཁང་ཞིས།
My name is… nge ming la … siu  ङे मीङला…सीउ । ངེ་མིང་ལ་་་་སིའུ།
OK lase लसे ལ་སེ།
All right teri lemu तेरी लेमु । ཏེར་རི་ལེས་མུ།
Very good ude lemu   उदे लेमु । ཨུ་བདེ་ལེས་མུ།
It’s good di lemu nok दी लेमु नोग । འདི་ལེས་མུ་ནོག།
It’s not good di lemu min duk दी लेमु मीन्दुग । འདི་ལེས་མུ་མིནའདུག།
Just a moment ukur chik उकुच्र्यीक । ཨུ་ཀུར་ཅིག།
I like nga la ga lasung ङला गा लासुङ । ང་ལ་དགའ་ལའསུང་།
Yes lase / yin लसे । यीन । ལ་སེ། ཡིན།
No min/ me/ oshi मीन । मे । ओशी  མིན། མེད། འོ་ཤིས།
I like Nepal bal yul semla gal  वल्युल सेम्ला गाल  བལ་ཡུལ་སེམས་ལའགལ།
Mountain kang ri  काँङरी གངས་རི།
Is that true ? uthung yin ?  उथुङ यीन ? འུ་ཐུང་ཡིན།
Good night jim jya nang gu जिम्ज्य नङ्गु གཟིམས་བྱ་གནང་གུ།
Enjoy your mail shya lak nge bu nang gu श्यलक ङेपु नङ्गु ཞལ་ལག་མཉེས་པུ་གནང་གུ།
Tea sol jya सोल्ज्य । གསོལ་ཇ།
Cold drink Tengge टेङ्गे । གྲེང་གེ།
Good bye kole phep कोले फेप् གོ་ལེ་ཕེབས།
Nice to meet you thene ga lasung ठेने गा लसुङ ཁྱོར་ལ་ཕྲད་ནས་དགའ་ལའསུང་།
See you again long  jya lu  लोङ ज्यल्लु ।   ལོང་མཇལ་ལུ།

भन्ने जस्त केही शब्दहरु सिक्छन भने अरुलाई पनि सिकाउँछन् । माथिको प्रश्न स्वभाविक छ । तर हामी यसको सहि उत्तर पाउन र हामीले मातृभाषा बोल्नै पर्ने, आफ्नो संस्कार र संस्कृतिलाई जोगाउनै पर्ने, हाम्रो लिपीलाई हामीले नै प्रयोग गर्नु पर्ने, हाम्रो धर्मलाई हामीलेनै पालन गरी अभ्यास गर्नु पर्ने यी सबै कुराहरुको महत्व र वास्तविकता बुझ्नको लागि हामीले शेर्पा इतिहासको अध्यायन गर्नु पर्ने हुन्छ ।

शेर्पाहरुले पूर्व कालमा कसरी जिविका चलाएको थियो, उहाँहरुको रहन सहन र पेशा के कस्ताथिए, आजकालको शेर्पा समुदायको गतिविधि र रहनसहन कस्ता छन् । भोलिका शेर्पाहरुको भविष्य सम्बन्धी पनि हामीले जान्न बुझ्न र सोचविचार गर्न जरुरी देखिन्छ ।

नेपाल, भारत, तिब्बत र श्रीलंकाको बौद्ध तीर्थयात्रा गर्न जानु एउटा परिवर्तनकारी अनुभव हो।

तीर्थयात्रा

मार्च 18, 2024

श्रीलंकाको बौद्ध यात्रा

१४ रात १५ दिनको पहिले कहिल्यै नगरिएको श्रीलंकाको बौद्ध यात्रा श्रीलंका बौद्ध दर्शन पछ्याउने एक लचिलो राष्ट्र हो । जहाँ तपाईले भगवान बुद्धको पदचिह्न, हिन्द महासागरको प्राचीन संस्कृति र आध्यात्मिक अभ्यासको साक्षी पाउनुहुनेछ । काठमाडौं बाट […]

थप पढ्नुहोस्
मार्च 4, 2024

त्रिलोकीनाथ मन्दिर दर्शन

श्री त्रिलोकीनाथ मन्दिर (तिब्बतीमा गर्श फाक्पा གར་ཞ་འཕགས་པ) भारतको हिमाचल प्रदेशको लाहौल र स्पीति जिल्लामा स्थीत छ । यो दर्शनीय स्थान चन्द्रभागा वा चेनाब नदीको बायाँ किनाराबाट ६ किमी दक्षिणमा र उदाईपुर गाउँबाट करिब ९ किमीको दूरीमा […]

थप पढ्नुहोस्
फेब्रुअरी 6, 2024

हलेसी माराटिका

परिचय हलेसी भन्नाले शेर्पा र तिब्बती भाषामा प्रशंसनीय (हल्याउ) भनेर बुझिन्छ र माराटिकाको अर्थ माराहरु (मृत्युको अन्त्य वा मारा राक्षस हटाएकोे) परास्त गर्नु भन्ने हुन्छ । तसर्थ हलेसी–माराटिका भन्नाले “माराहरुमाथि प्रशंसनीय विजय” भन्ने बुझिन्छ । हलेसी–माराटिका […]

थप पढ्नुहोस्
फेब्रुअरी 6, 2024

छो पेमा अथवा रेवलसर

छो पेमा अथवा रेवलसर ताल, जसलाई तिब्बती भाषामा छो पेमा (छो-पोखरी, पेमा-कमलको फूल) भनिन्छ, जुन भारतको हिमाञ्चल प्रदेश स्थित मण्डी जिल्लाको पहाडमा अवस्थित मध्य-उचाईमा रहेको ताल हो । मण्डी शहरबाट २२.५ किलोमिटर दक्षिण-पश्चिममा अवस्थित यस ताल समुन्द्र सतहबाट लगभग १,३६० मिटर (४,४६० फिट) को उचाइमा रहेको छ ।

थप पढ्नुहोस्
फेब्रुअरी 6, 2024

ल्हासा र कैलाशपर्वत यात्रा

तिब्बतको ल्हासा र कैलाशपर्वत (काङ रिन्पोक्षे) को हाम्रो यात्रा नेपालको राजधानी काठमाडौंबाट ल्हासा सिधा उडानबाट सुरु हुन्छ । ल्हासाको मुख्य पवित्र स्थानहरू जस्तै जोखाङ मन्दिर, पोताला दरवार, नोर्बु लिंका र वरखोर, डेपुङ, सेरा, टक यर्पा, गदेन, सम्ये ल्हखङ लगायतको दर्शन भ्रमण गर्नेछौं । ल्हासा पछि कैलाश हुँदै काठमाडौं फर्कने बाटोमा हामी तिब्बतका प्रमुख सहरहरू, ग्यान्चे र सिगात्चे लगायत ठाउँमा रोकिन्छौं, र कुबुम क्ष्योर्तेन, टाशी ल्हुन्पो र शाक्य ल्हखङ जस्ता महत्त्वपूर्ण गोन्पाहरूको भ्रमण दर्शन गर्नेछौं ।

थप पढ्नुहोस्
फेब्रुअरी 6, 2024

ताक्मो लु ज्यीन् (नमो बुद्ध)

नमो बुद्धले बुद्धको पूर्व जीवनको असाधारण कथालाई प्रकाश गर्दछ, जसलाई एक बाघिनी र तिनका पाँच सानो डमरुको दयनीय दृश्यमा करुणाले छोएको थियो, जसको कारणले बोधिसत्व राजकुमारले आफ्नो शरीरलाई खानाको रूपमा बाघिनीलाई दिइ बाघिनी र डमरुहरुको जीवन बचेको थियो । नमो बुद्ध स्तुपको उत्पत्तिको दुःखद कथा बोधिसत्व भगवान बुद्धको बत्तीस पुनर्जन्मसँग सम्बन्धित रहेको छ । वर्तमान नमो बुद्धको पुरानो नाम गन्धमालापर्वत थियो ।

थप पढ्नुहोस्