क्षुमीक च्यङक्षुप (दामान)

परिचय
क्षुमीक च्यङक्षुप (ऋषेश्वर) ཆུ་མིག་བྱང་ཆུབ་, मकवानपुर जिल्लाको दामान र सिमभञ्ज्याङको बीचमा गुरू पद्मसम्भवको पवित्र तीर्थस्थान रहेको छ । यो तीर्थस्थान बौद्धमार्गीहरुका लागि धेरै समहत्वपूर्ण मनिन्छ । गुरु पद्मसम्भवले नेपाल, भारत र तिब्बतमा अति भयानक एवं डरलाग्दोे राक्षस र दानवहरुले धेरै दुःखदिने स्थानहरुमा पाईला राखी केही दिन ध्यानबस्दै, शक्ति प्रप्त गर्दै, राक्षसहरुलाई भष्म गर्ने, दमन गर्ने र अबदेखि म देश र सम्पूर्ण प्राणी हितको लागि राम्रो कामगर्छु भन्ने सपथ लिँदै र आशीर्वाद दिँदै, आफू स्वयम पनि त्यत्तिकै शक्तिशाली हुदै, छुट्टा छुट्टै स्थानमा जाने क्रममा गुरु पद्मसम्भव दामान क्षेत्रमा पुग्नु भइ यस ठाउँको (खंडो र तम्च्येन) डाका र डाकीनीहरु सबैलाई नियन्त्रणमा लिनुभएपछि उहाँलाई ईष्टदेवले प्रत्यक्ष दर्शन दिनुभएर आशीर्वाद लिनुभयो । यस ठाउँमा पानी नभएपछि उहाँले चट्टानमा आफ्नो कीलया फुर्वा (बज्र) प्रहार गरी पानी निकाली उक्त पानीको मुहानलाई (क्षुमीक च्यङक्षुप दुची क्षु) बोदीसतुको अमृतको संज्ञा दिनुभयो ।पानी नजिकै चट्टानमा उहाँले आफ्नो अनुयायीहरुका लागि आफ्नो मुहारको छाप छाड्नु भएको छ, जुन अहिले पनि स्पष्ट दर्शनीय छ ।सो क्षेत्रका पहाडमा अनेकौं प्रकारका धुप र सुगन्ध आइरहने तथा हिउँदमा पनि कमलको फूल फुल्ने यहाँको विशेषता हो ।